Categorie: Ruimtekunst

Wat zegt u? Het einde van de geschiedenis? Misschien is de geschiedenis nog maar net begonnen. Even opletten dat we geen gekke dingen doen op onze eigen planeet. Maar dan ligt er een universum op ons te wachten.

Ik denk wel eens dat mijn fascinatie voor ruimtevaart en astronomie ermee te maken heeft dat ik als zevenjarig jongetje Apollo 11 op de Maan zag landen. Aan de andere kant: Arthur C. Clarke, Carl Sagan en Brian Cox waren op dat moment respectievelijk 51, 34 en 1 jaar oud, dus misschien maakt leeftijd niet zoveel uit.

Hoe dan ook, de final frontier heeft mijn warme belangstelling. In het verleden heb ik werk gemaakt voor organisaties als The Mars Society en Explore Mars. Met mijn eigen collectie Space Art (of moet ik zeggen Ruimtekunst?) treed ik voorzichtig in de voetsporen van grootheden als Chesley Bonestell, Pat Rawlings en Don Dixon.

Detail van een digitaal schilderij met als onderwerp de landing van de Europese ruimtesonde Huygens op Titan, de grootste maan van Saturnus in 2005

Space art met dikke klodders virtuele verf

Space art (of moet ik ruimtekunst zeggen?) is ouder dan je zou denken. Zo maakte ene Giotto di Bondone uit Florence al in 1301 een schilderij waarop de komeet van Halley te zien was. Maar de grote doorbraak kwam pas aan het eind van de negentiende eeuw, toen sciencefictionschrijvers als Jules Verne en H.G. Wells boeken gingen schrijven die geïllustreerd moesten worden. Space art-pioniers als Chesley Bonestell, Pat Rawlings en Don Dixon gebruikten de middelen die hen in hun tijd ter beschikking stonden: verf, houtskool, krijt, potlood. Tegenwoordig gebruiken space artists, en filmmakers niet te vergeten, digitale gereedschappen waarin niets… Read More

Digitaal gegenereerde satellietfoto van de Aarde, met Nederland in het midden

Is er echt geen Planeet B?

De zoektocht naar Planeet B is een vaak gebruikt thema in de sciencefiction. Een nieuwe Aarde, omdat de oude, meestal door menselijk toedoen, onbewoonbaar dreigt te worden. Soms is het idee luchtig uitgewerkt, zoals bij de onvolprezen VPRO-serie Missie Aarde, waarin Nederland het voortouw neemt omdat het dankzij de dijken als enige land niet onder water staat. Soms is het ook bloedserieus, zoals bij de film Interstellar, waarin droogte, stofstormen en misoogsten de behoefte aan een nieuwe wereld nijpend maken. Reservewereld Als je bedenkt hoeveel moeite het kost om een paar astronauten in een baan om de Aarde te krijgen,… Read More

Artist impression van een fictief trappistenklooster aan de nachtzijde van een van de planeten rond de ultrakoele dwergster TRAPPIST-1

Een astronomische bierexcursie naar Trappist-1

We gaan vandaag op reis naar 2MASS J23062928-0502285, beter bekend als TRAPPIST-1, een ster op zo’n 40,5 lichtjaar afstand van de Aarde. Dat zou normaal gesproken best een langdurige tocht zijn; zelfs het licht doet er ruim vier decennia over. Maar in de verbeelding zijn we er in een oogwenk. Ultrakoel TRAPPIST-1 is een zogeheten ultrakoele dwergster, die in 2017 in het nieuws kwam omdat Belgische astronomen hadden ontdekt dat er zeven aardachtige planeten omheen draaien. De termen ultrakoel en aardachtig moet je ruim zien; alles onder de 2700 graden Kelvin (ruim 2400 graden Celcius) wordt door astronomen als ultrakoel… Read More

Dertien stuks space art door Frans Blok, ingelijst en klaar voor de tentoonstelling

Wereldkaarten en space art tentoongesteld

Ruim een jaar geleden of ik interesse had in een tentoonstelling in de hal het gebouw van het RIVM. Ik had op dat moment slechts een vaag besef van het bestaan van dat instituut. Maar toen kwam eerst de stikstofcrisis en vervolgens corona. Inmiddels is er waarschijnlijk geen Nederlander meer die nog nooit van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in Bilthoven gehoord heeft. De naamsbekendheid van de organisatie is exponentieel gestegen. Als kunstenaar ben je natuurlijk altijd wel op zoek naar plekken om je werk tentoon te stellen. En als je dan gewoon gevraagd wordt is het moeilijk om… Read More

Artist impression van de planeet Venus in een verre toekomst na terraforming, met oceanen en continenten, wolken en een indrukwekkend ringenstelsel

De Ringen van Venus

Terraforming is het zodanig aanpassen van een planeet dat aards leven er kan gedijen. Zoiets moet je niet onderschatten; het terraformen van Venus of Mars is een reusachtig project dat eeuwen, zo niet millennia gaat duren. Maar bij welke van onze twee buurplaneten is zo’n project het meest kansrijk? Ze hebben allebei hun voor- en nadelen, maar op deze pagina wil ik het vooral over Venus hebben. Zusterplaneet Deze dichtstbijzijnde planeet in ons zonnestelsel lijkt op het eerste gezicht verdacht veel op de Aarde. Met een diameter van 12.104 kilometer is Venus slechts een paar procent kleiner dan de Aarde… Read More

De Ares, het ruimteschip van de First Hundred uit de Mars-trilogie van Kim Stanley Robinson, komt aan in een baan om de Rode Planeet

De Mars-trilogie van Kim Stanley Robinson

De Mars-trilogie van Kim Stanley Robinson is, wat mij betreft, een van de hoogtepunten van de Amerikaanse sciencefiction. Red Mars, Green Mars en Blue Mars verschenen tussen 1992 en 1996 en vertellen de toekomstige geschiedenis van onze buurplaneet over een periode van een kleine tweehonderd jaar. In die twee eeuwen wordt Mars volledig geterraformd, getransformeerd van een koude, droge, levenloze woestijn naar een levende wereld met zeeën, bossen en steden. Daar zijn niet alle hoofdpersonen onverdeeld gelukkig mee: de strijd tussen de Reds, die Mars het liefst houden zoals het is en de Greens, voor wie de terraforming niet snel… Read More

Artist impression van de "Belgische" planeet Nervia, geportretteerd als een zwart-geel-rode gasreus, met enkele manen, een ring en de ster Neburonia

De Kronieken van Nervia

Een paar weken geleden maakte ik een artist impression van de “Nederlandse” planeet Nachtwacht als een rood-wit-blauwe, Jupiter-achtige gasreus. Maar zo’n planetair plaatje in de nationale kleuren is natuurlijk ook voor onze zuiderburen te maken. Want ook België heeft sinds kort een planeet en een ster. In het kader van het project NameExoWorlds van de Internationale Astronomische Unie mocht ook het Belgische publiek een stukje onroerend goed in de Melkweg van een naam voorzien. Gallië De naam die de Belgen aan “hun” planeet gegeven hebben is een stuk welluidender dan het Nederlandse Nachtwacht: Nervia. Tja, het is natuurlijk wel handig… Read More

Artist impression van de planeet Nachtwacht, een rood-wit-blauwe gasreus, met twee van haar manen en moederster Sterrennacht

Holland aan de hemel: Nachtwacht en Sterrennacht

Sinds 17 december 2019 heeft Nederland er twee verre buitenposten bij: de planeet Nachtwacht en de ster Sterrennacht. Van de IAU, de Internationale Astronomische Unie, mochten we een naam verzinnen voor de twee hemellichamen, die voorheen bekend stonden onder de saaie cijfer/lettercombinaties HAT-P-6 en HAT-P-6b. Ook de inwoners van de 111 andere bij de IAU aangesloten landen kregen, in het kader van de NameExoWorlds-campagne, een kosmisch duo toegewezen. Rembrandt en Van Gogh Uit 6000 ingezonden suggesties koos de nationale jury een shortlist van vijf namenduo’s, waarvan Nijntje en Moederpluis bij een stemming het meest populair waren. Maar om rechtentechnische redenen… Read More

De Droge Aarde: omgekeerde terraforming

Het is weer eens wat anders dan het terraformen van Mars: het martificeren van onze eigen planeet. Hoe zou de Aarde er uit zien zonder water? Als alle oceanen, zeeën, meren en andere watervlaktes ineens verdwenen? Onze wereld zou een Pale Yellow Marble worden, een soort kruising tussen de Maan en Mars. Opwarming Hoeveel water is er precies op Aarde? Volgens recente schattingen gaat het om zo’n 1400 miljoen kubieke kilometer. Dat is een kubus met zijden van ongeveer 1100 kilometer. Het overgrote deel van die hoeveelheid, 97 procent is zout water. De andere drie procent bestaat uit zoet water,… Read More

De planeten Aarde en Mars als twee strandballen in het zand, op de juiste schaalverhouding ten opzichte van elkaar.

Twee planeten op het strand

Hoe groot is Mars, in verhouding tot de Aarde? Bij dat soort schaalvergelijkingen is het altijd een goed idee voorwerpen te gebruiken die iedereen kent. In het begin van deze eeuw haalde ik er, om het uit te leggen, wel eens een munt van twee euro en een eurocent bij. De Aarde is dan de twee euro en Mars is de cent. En om de vergelijking nog wat verder door te trekken: Pluto is het bolletje op de cent. Maar sinds 2006 is Pluto officieel geen planeet meer. En ik denk dat het ongeveer in dezelfde periode was dat de… Read More