HDR-fotografie: een oefening in zelfbeheersing
Ik heb me de laatste tijd veel bezig gehouden met HDR-fotografie. Voor wie die afkorting niets zegt: HDR staat voor High Dynamic Range; in het Nederlands: Hoog Dynamisch Bereik. Op een HDR-foto zijn zowel in de lichte als de donkere gedeelten details te zien die op een “normale” foto wegvallen. Het menselijk oog is namelijk nog steeds superieur aan een camerasensor als het gaat om het waarnemen van verschillen in helderheid. Bij HDR-fotografie voeg je verschillende opnames samen om een beeld te creëren dat meer overeenkomt met hoe we het met onze eigen ogen zien.
Mijn workflow
Er zijn meerdere manieren om HDR-foto’s te maken maar ik dit is mijn werkwijze: ik maak drie foto’s, één overbelicht, één onderbelicht en één met een gemiddelde, correcte belichting. Dat klinkt omslachtiger dan het is: zoals op veel camera’s zit er op mijn Nikon D5100 een mogelijkheid om te “autobracketen” (een goed Nederlands woord heb ik daar niet voor kunnen vinden) wat inhoudt dat die drie foto’s direct achter elkaar gemaakt worden. Meer dan drie foto’s is trouwens ook mogelijk maar laat ik het niet te ingewikkeld maken.
Er bestaat speciale software om de foto’s samen te voegen, maar ik ben zelf voorlopig erg tevreden met de optie “merge to hdr pro” in Photoshop. Na het inladen van de drie foto’s verschijnt er een dialoogvenster met een aantal presets en schuifjes:
Die schuifjes bieden allerlei mogelijkheden om het beeld te perfectioneren, maar ze zijn ook gevaarlijk: als je ze te ver open zet gaat het plaatje er snel onrealistisch uitzien, “over the top”, om maar weer een goed Nederlands woord te gebruiken. Dat is de echte uitdaging bij HDR-fotografie: weten waar die top precies ligt en er net niet overheen gaan. Al blijft dat een kwestie van smaak.
Als voorbeeld zijn hier drie foto’s gemaakt aan de Kralingse Plas in Rotterdam. Als ik die samenvoeg in Photoshop en ik speel wat met de schuifjes zou ik er dit resultaat uit kunnen krijgen:
Lekker dramatisch inderdaad. Maar wat mij betreft een tikje te onecht. Met dezelfde drie foto’s als basis en een meer beheerst gebruik van de schuifjes ontstaat het volgende beeld, dat veel meer lijkt op de situatie zoals ik me die herinner:
Creatief met statief
Photoshop lijnt de drie foto’s automatisch uit, zolang het niet te gek wordt. Toch is het wel verstandig een statief te gebruiken om te zorgen dat de drie foto’s, op de belichting na, zo identiek mogelijk zijn. Bovendien dreigt bij de overbelichte van de drie foto’s het gevaar van onscherpte vanwege de lange sluitertijd. Maar omdat ik geen zin heb om altijd een statief mee te slepen maak ik meestal creatief gebruik van paaltjes, muurtjes, bankjes of vuilnisbalken. Of ik zet mijn camera gewoon op de grond, wat weer eens een heel ander gezichtspunt oplevert:
HDR-fotografie levert natuurlijk vooral iets op in situaties waar er echt grote verschillen in helderheid zijn. Bij foto’s van binnen naar buiten bijvoorbeeld of als een deel van het beeld in de schaduw ligt en een ander deel in de felle zon, zoals bij de foto hieronder van het spoorwegviaduct bij Blijdorp.
HDR-foto’s vallen vaak op door de sprekende kleuren en de rijkdom aan details. Ze hebben soms iets sprookjesachtig, tegen het surrealistische aan. De mogelijkheden zijn eindeloos, zolang je je weet te beheersen. Maar nogmaals: het blijft een kwestie van smaak.
