De ochtenden van januari

In een eerder blog vertelde ik dat de vroegste zonsondergang, de eerste mijlpaal op weg naar de lente, al op 12 december plaatsvindt. De laatste zonsopkomst (niet de allerlaatste natuurlijk, maar de minst vroege) valt pas tweeënhalve week later, namelijk op 30 december. De onderstaande grafiek laat het zien: op die dag komt de zon in Rotterdam – en in de rest van het land is het niet veel vroeger of later – om 8.50 boven de horizon.

Ochtendexpeditie

Zonsopkomst om tien voor negen; dat betekent dat je in januari niet extreem vroeg hoeft op te staan om het blauwe en het gouden uurtje rond zonsopkomst mee te maken. Ieder jaar zet ik dan ook wel een paar keer de wekker om, na een snelle douche, een boterham en een kop koffie, de stad in te gaan. Dit jaar waren de weersvooruitzichten lange tijd weinig florissant, waardoor ik mijn eerste ochtendexpeditie pas op 9 januari aandurfde.

Special effects

Behalve die humane wektijd hebben de ochtenden van januari nog een belangrijk voordeel: in deze tijd valt de ochtendspits min of meer samen met het ochtendgloren. Dat betekent extra special effects in de vorm van lichtstrepen.

Verlichting

Maar ook is tijdens de winterse ochtendspitsen de verlichting in zowel kantoren als woningen aan, wat de foto’s wel ten goede komt. Ik heb nooit de proef op de som genomen, maar ik vermoed dat het op 21 juni, als de zon om 5.22 op komt, in de meeste gebouwen nog donker is.

Regen

Het blijft lastig om de avond van te voren al de weersomstandigheden goed in te schatten. Soms valt het tegen; een van mijn expedities werd dit jaar enigszins bemoeilijkt door de regen. Maar ach, zo’n glimmende bestrating maakt veel goed.

Het blauwe uur

Wanneer begint het blauwe uur? Daarover verschillen de deskundigen van mening. Het hangt natuurlijk af van de weersomstandigheden. En ik vermoed dat het in de winter langer duurt dan in de zomer, vanwege de kleinere hellingshoek van de baan van de zon en de horizon. Feit is dat tijdens een van mijn expedities ruim een uur voor zonsopkomst de hemel al niet helemaal zwart meer was.

Haast

Het is een vreemd sfeertje, ‘s ochtends vroeg in de stad. Iedereen heeft haast om op tijd op school of werk te komen. En ook als fotograaf heb je geen tijd te verliezen. Het licht verandert met de minuut. En voor je het weet floepen ineens de straatlantaarns uit.

Paars

Mooi natuurlijk, dat blauwe uur, maar je hoopt toch ook op wat spectaculaire wolkenluchten. Daarvoor moet je wel de juiste dosering wolken hebben, en dan ook nog op de goede plek. Een dik wolkendek aan de oostelijke horizon, zoals bij de foto hierboven, is wat dat betreft dodelijk. Pas tijdens mijn vierde ochtendexpeditie, op 18 januari, waren de omstandigheden perfect.

Hier komt de zon

Eigenlijk vind ik het moment vlak voor zonsopkomst het meest interessant. Maar als de zon dan toch boven de horizon uitkomt, of boven de gebouwen die het zicht op de horizon belemmeren, dan neem ik dat toch even mee. Daar is-tie, boven het drijvend bos.

De avonden

Intussen is het begin februari en raakt de zonsopkomst, met een snelheid van ongeveer twee minuten per dag, langzaam buiten bereik. Tijd om het werkterrein weer te verleggen naar de avonden. Maar daarover later meer.

Andere januari-expedities: 2016 – 2019 – 2020 – 2021 – 2022 – 2023