Visualisatie

Anaglyph: stereo-effect in rood en cyaan

door Frans Blok · Gepubliceerd 9. januari 2014 · Geüpdatet 14. oktober 2022

Een anaglyph is een manier om een driedimensionaal effect te zien op een plat medium: een foto of een scherm. Er zijn verschillende technieken om dat effect te bereiken. Bij bioscoopfilms wordt tegenwoordig vaak gewerkt met gepolariseerd licht. Grote kans dat je Harry Potter, Avatar of Dune een keer op die manier hebt gezien.

Stereobeeld van een ommuurde stadstuin met een vijver, gras, een berkenboom en een klein terrasje; om het effect te zien is een rood-blauwe 3d-bril nodig — Een tuin in stereo

Rood en cyaan

De anaglyph-methode is veel ouder. Al in de jaren vijftig werden er films gemaakt met deze techniek. Bij een anaglyph worden twee beelden over elkaar gelegd; het beeld voor het linkeroog in rood, het beeld voor het rechteroog in cyaan. Je hebt dus, net als bij die bioscoopfilms, altijd een brilletje nodig om het 3d-effect te zien. Zonder brilletje heb je dan ook weinig aan de plaatjes bij deze blogpost.

Een eenvoudig rood/cyaan brilletje in een kartonnen montuur waarmee 3d-beelden bekeken kunnen worden — Een rood/cyaan-brilletje is essentieel

Mars

Ik maakte voor het eerst kennis met het fenomeen anaglyph bij de landing van de Pathfinder op Mars in 1997. Dat robotkarretje stuurde fascinerende 3d-plaatjes van met rotsen bezaaide landschappen naar de Aarde. Ook bij latere Marsrovers maakte de NASA gebruik van zulke ruimtelijke beelden.

Renderings

Voor mijn presentatiewerk bij VHP en Royal HaskoningDHV heb ik ook geëxperimenteerd met anaglyphs. Je hebt er immers niet per se een high tech-camera voor nodig. Ook twee computerrenderings, met een kleine onderlinge afstand, kunnen als basis dienen. Zo maakte ik stereobeelden van de Promenadebrug (de latere Lentloper) in Nijmegen, de Marstunnel in Zutphen en de Veersteiger in Deventer.

Ook het opengewerkte 3dmodel van het European Mars Analogue Research Station vroeg om een anaglyph. En bij latere projecten als het ruimteschip Ares uit Red Mars en de Bijenkorf van Dudok kon ik het ook niet nalaten zo’n stereoplaatje te maken.

3d anaglyph van het ontwerp van de veersteiger bij de Worp in Deventer — De veersteiger in Deventer

Gelaagdheid

Bij sommige beelden is het 3d-effect spectaculairder dan bij andere. Hoe gelaagder het beeld is, hoe beter. Anders gezegd: hoe meer zaken in het beeld gedeeltelijk bedekt worden door andere zaken, hoe meer diepte je ziet. Ook objecten die uit het beeld lijken te steken, zoals de Promenadebrug hieronder, kunnen voor een wow-effect zorgen.

Anaglyph van het ontwerp voor de Promenadebrug bij Nijmegen — De Promenadebrug (Nijmegen) in 3d

Stereobeeld, te bekijken met een rood/cyaan-brilletje, van het ontwerp voor het European Mars Analogue Research Station — Anaglyph van Euro-M.A.R.S.

Kleur

Anaglyphbeelden zijn meestal in grijstinten; daarmee komt het effect het beste tot zijn recht. Toch zijn ook 3d-beelden in kleur niet helemaal onmogelijk. Dat blijkt wel uit de plaatjes hieronder van de Ares en de Bijenkorf.

3d stereobeeld van het ruimteschip Ares uit Red Mars van Kim Stanley Robinson — Het ruimteschip Ares uit Red Mars

Gimmick

Toch is en blijft er één groot nadeel aan het inzetten van anaglyphs voor presentatiedoeleinden. Je hebt altijd zo’n brilletje nodig en dat hebben de meesten van ons niet standaard in hun tas zitten. Die plaatjes van Nijmegen, Zutphen en Deventer die ik maakte voor Royal HaskoningDHV zijn dan ook nooit gebruikt om opdrachtgevers te overtuigen. Meer dan een gimmick is het eigenlijk niet. Maar toch leuk om af en toe eens te proberen.